June 2011 – Mamazoeloe in Tanzania

De reis is begonnen.

Tot nu toe is alles volgens schema. Mijn hartslag blijft rustig, ondanks de drukte en hitte hier op het vliegveld in Nairobi. Wat een airport!

Een lange smalle rij met allemaal winkeltjes aan weerszijden. Afgewisseld met de 12 Gates die dit vliegveld rijk is. Zowel Mona als Jeroen hebben me al even ge-sms-t Het gaat echt goed. Nu nog een half uurtje wachten op de vlucht naar Mwanza. Joseph, de lokale chauffeur zal me om 10 uur opwachten. Het doel gaat boven de reis, maar tot nu toe geniet ik ook van de reis.

Stoffige wegen, veel zwarte mensen die druk zijn met spullen halen, versjouwen, verkopen. Alle middelen worden hierbij gebruikt.

Ik heb maar wat foto,’s gemaakt van hun fietsen, aanhangers en zo meer.

Om bij Sengerema te komen moeten we de pont over. De pont is net weg. Joseph en ik gaan onderdeks (het water droop me al over de rug van alle warmte en drukte) zitten en ik bied hem aan op de markt voor ons iets te eten en te drinken te halen. Hij bestelt een pannenkoek met aardappel en chili-saus.. ik pas even. Hij koopt een fles water en vergeet mijn limonade. Dan maar even zonder, want ik ben blij dat hij terug is. Het is toch een vreemde ervaring als enige blanke in deze drukke stad.

De pont was een beleving en zo ook de rit naar Sengerema. Stoffige wegen en veel handelaartjes. Echte armoede en uitzichtloosheid zie ik hier niet. Dat is mooi. Ik vraag Joseph voor mij in Swalihi te vertalen, zodat ik de lange reis benut met het leren van wat Swahili.

Uiteindelijk kom ik om 14 uur aan en krijg ik een kamer in een ander hotel als waar het team slaapt. Morgen komt er een kamer vrij in Lisbon en dan voeg ik me bij het team. Ik fris me even op (onder de koude douche), laat mijn koffers ingepakt en ga met George , de financiële man van de St. Sengerema hier, mee naar boven waar het team in het les programma zit. Ik word heel gastvrij ontvangen en mag direct voor de groep een woordje doen, in het Engels. Dat gaat me goed af.

Gastvrij onthaald door het team en lekker gegeten hebbende zijn we de middag en avond rustig doorgekomen. We hebben plannen besproken en veel ondernemers uit de groepen doorgenomen. Tactieken en spel elementen kwamen aan bod.

Lekker gebabbeld ook, wie zijn we en hoe vullen we elkaar aan. Met een rood wijntje en een gezellig eensgestemd team komen wij de avond wel door! Om 22 uur kruip ik onder de klamboe.

Dinsdag 17 mei 2011

Ontbijt met het team. Daarna spreekt er een officer taxes en een officer, chairman CBO Sengerema, met regerings contacten. Peter zit voor en dat geeft mij de gelegenheid om hem te zien acteren. Ben naast hem gaan zitten aan het hoofd van de tafel en hem gaan observeren. Ik merk dat ik punten ter verbetering zie. Hij is wel een goede gespreksleider. Ik ga vanmiddag met hem in een gesprek zijn opstelling doornemen, met respect voor zijn eigen benadering.

De groep wordt na de presentaties van de DTO en de RTO moe van het luisteren. Peter neemt ze mee naar buiten en ik ga mee. We gaan energie kwijtraken .. De groep is aan spel toe. Ze durven niet echt iets te doen, maar lachen en bewegen wat. Ik neem het voortouw en klim op een podium van een waterput en begin te dansen. De groep lacht en een vrouw begint te zingen. Ik lach en dans en nodig een ander uit op de waterput te komen en met mij te dansen…

En zo komt de groep los. Na wat dans willen ze een kringspel doen. Ik pak onmiddellijk hun handen vast..ik wil meedoen! Ze vinden het prachtig en lachen. Mijn enthousiasme maakt de groep aan het lachen en ze verzinnen spel na spel in de tuin waar ik dan het middelpunt, of de pineut 😉 van wordt.

Wat een gemotiveerde en welwillende mensen en wat een fijne groep.

Na een half uur gaan we weer naar binnen en komt er een spreker, Andrew.

Een gevestigde ondernemer uit de lichting 2010. Een charismatische man. Hij blijkt een zaak te hebben, hoofd van het gezin waar hij uit komt. Zijn ouders zijn gestorven en hij zorgt voor het gezin. Nu komt hij de jonge ondernemers toespreken om ze te helpen met zijn ervaringen en met zijn enthousiasme. Geweldig!

In de tussentijd observeer ik gespreksleider Peter en de groep. Ik merk direct zaken op die hem moeite geven om als leider gezien te worden. Na vele positieve aantekeningen maar ook punten ter verbetering te hebben opgeschreven heb ik een gesprekje met Peter aangevraagd. Ik stel mezelf voor en zeg hem hoe ik hem persoonlijk zou kunnen helpen in zijn funcktie als Chairman van de CBO Young Entrepreneurs. Hij staat er open voor en dus mag ik het gesprek aangaan. Door hem vragen te stellen en hem mijn bevindingen weer te geven, komen we samen tot inzichten. Dat is goed gegaan..hij accepteert zelfs de mening van een vrouw? Voor hier al het eerste verdiend. Komt ook doordat ik een witte vrouw ben..

We eten weer dezelfde warme pot: rijst, groene bananen die smaken naar aardappel, groenten en vis en vlees. Alles op zijn Tanzaniaans. Ik herken het een beetje van uit het hospice in ZA. Veel botjes, graatjes en weinig echt vlees of vis. Wat er aanzit is vaak taai of overgezouten. ik klaag er niet over, want mijn buik is al snel gevuld met rijst en groenten.
S-middags is de entree van Nobi!.. Ze is een customer die net in Sengerema is komen wonen.

Nobi doet haar entree in de groep van ongeveer 30 jonge potentiële ondernemers. De mensen hier hebben zoiets weleens op televisie gezien maar weten niet dat iemand dat beweegt en zegt.

Toen Nobi om de hoek kwam met haar bekende ‘hi’ was de sfeer heel stil en te snijden. Toen ik erachter aan kwam en ze merkten dat ik met de pop een rol speel, werden ze gek van plezier. Ze lachten en gaapten haar aan. Met mijn trucjes om haar lief gedag te laten zeggen door mensen een knuffeltje of een kusje te geven, werd de groep enorm geraakt en enthousiast. Ze gierden van plezier.

De vraag van deze dag is vanuit Nobi, de customer: what can you do for me as a new customer in this town? Denk aan housing materials, aan furniture, clothing, food, etc.

De volgende dag gaan de ondernemers beginnen met hun naam: I am … En dan: my business is .. En deze keer erbij: my customer is ..

Nobi en ik waren bezweet en moe na 30 minuten intensief optreden..ik met mijn pop, mijn Engels, 30 zeer op ons beiden gefocuste mensen en het team wat ademloos mee zat te genieten.

‘S-avonds weer de gebruikelijke pot eten en bier/wijnen. Daarna met het team naar de disco om de hoek gegaan. Wat anders, wel gezellig. We maakten de plaatselijke mensen enthousiast mee te dansen. Grappig was dat er een motorboy komt aanrijden, voor de dansvloer zijn motor neerzet en zelf met zijn stoere motorjack de dansvloer opkomt om mee te dansen. Het dienstertje Leija van ons hotel Lisbon woont samen met haar zoontje Omi pal naast de dansvloer in een krotje met veel spullen en geen loopruimte. Omi is nog gewoon wakker en kijkt op een tafel in de disco-ruimte teevee. Je ziet dat hij moe is, maar hij moet gewoon opblijven van moeder.

Met het team en de lokalen heerlijk gedanst en gek gedaan en 00 uur naar huis. Dat dit hier mogelijk is en niet gevaarlijk..Eerst een koude washand en een koude nietszeggende straal op het bezwete lijf. Ik val als een blok in slaap.

Woensdag 18 mei 2011

Vandaag verhuis ik naar Lisbon. Tussen de middag was dan toch eindelijk mijn kamer klaar en kan ik me met mijn spullen bij het team voegen. Ieder van het team heeft al een kamer hier. Het blijkt een piepkleine donkere kamer te zijn, jammer genoeg.Ook een luidruchtige, want ik zit naast de keuken en de dienstruimte..

Dan maar weinig op de kamer zijn en weinig slapen. De douchekop met koud druppelwater hangt bijna boven de wc-pot..en de kraan in de wasbak doet het amper. Het is niet anders.

Ik kan en moet ermee leven. Dan maar wat minder schoon. Ik ben wel tot het voortschrijdend inzicht gekomen dat nareizen vele nadelen heeft ten opzichte van samen reizen. Het is niet alleen gezelliger en efficiënter, je krijgt ook de kans een goede kamer uit te zoeken. Tot nu toe ben ik nog niet uitgepakt geweest en heb ik alleen maar moeten kamperen en dan in een hotel waar ik als enige gast van een dronken hotelier verbleef. Ik ben er niet angstig om geweest maar wel alert. En dat kost energie.

Nu terug naar het programma. Vandaag wordt Nobi ingezet om alvast in een act met de groep het thema van morgen in te luiden.: who is your main customer? Is het een vrouw, een man of een kind. Natuurlijk zou Nobi Nobi niet zijn als ze niet 4 ondernemers eruit pikt die ze aandoenlijk wat vragen stelt. Een van de ondernemers is Jackson, hij is net zo oud als mijn zoon Bas en heeft al 2 grote kinderen, George en Jacqlyn. Hij wil een kleding zaak voor kinderen beginnen. Hij is duidelijk dol op kids en ook op Nobi. Hij knuffelt haar enorm en toont zijn liefste lach met grote rij tanden als hij haar ziet. Toen Nobi hem vroeg wat zijn Main Customer zou zijn, antwoordde hij direkt: children. Haha haha, gefopt! Do they have the money to buy clothing at your shop?… Hij moest enorm denken en denken en na overleg met zijn groep moest hij lachen en zei hij dat zijn main customer natuurlijk moeders zijn..of vaders. Maar moeders doen meer shopping. Jackson heette me tussen de middag welkom om met hem lekker aan tafel samen te eten. En dat gebeurde. Ik heb met hem gelachen en we zijn samen op de foto gegaan. Op elke foto wil hij etende te zien zijn, liefst samen met mij. Dan is hij trots. Hij vraagt me naar mijn gezin en het blijkt dat we beiden dezelfde samenstelling hebben, met een verschil: hij is nu single..van zijn vrouw gescheiden.

S-middags hebben we een praktisch ondernemersspel gespeeld. Helemaal mijn ding. Er stonden 4 tafels buiten voor 4 shops. Binnen had je wholesale Fransi en wholesale Henkie. Beiden met andere product prijzen. Nu moesten de groepen ondernemers met hun groep gaan inkopen en verkopen. Ikzelf had de rol van customer en mijn taak was het om het de ondernemers moeilijk te maken. ik speelde mijn rol met plezier. Iedereen werd enthousiast. Ze deden alles om me te laten kopen. Van waaieren boven mijn hoofd om verkoeling te bieden, tot aanbiedingen geven om de concurrent voor te zijn. Ze duwden me zó service gericht op een plastic stoel die ze hadden gehaald, dat ik -zij het een beetje overdreven gespeeld- compleet achterover kukelde. Hilarisch natuurlijk. De customer ligt op de grond.. Ik bestelde pennen en zeepjes en probeerde natuurlijk de beste prijs te krijgen..anders ging ik naar een ander om aan prijs vergelijking te gaan doen.

Dat wilden ze dan niet en gingen ze overstag door mijn prijs te bieden. Wat hen later natuurlijk weer tekorten in hun marges gaf :-).

Ik kan wel blijven schrijven..het was echt heel amusant maar ook heel inzichtelijk voor ze.

Henk deed de presentatie en de evaluatie en ik heb hem ermee gecomplimenteerd. Wat heeft hij dat duidelijk en goed gedaan! Echt een mensenmens, onze Henk.

Met Jolanda heb ik vandaag gesproken over haar interesse in microkrediet. Ze wil eigenlijk hier mee door en met mensen dit soort projecten delen. Microkrediet en schrijven erover is haar ding. Ik ben meer van de praktische kant en van het met mensen werken, net als Henk en Jeroen. Daarbij heb ik een toegevoegde waarde met Nobi. Ik kan mensen boeien en amuseren. De groep was vandaag muisstil en geconcentreerd op wat Nobi te zeggen en te vragen had .. Maar ook een groep met alleen maar ontblote tanden :-). Ze genoten zichtbaar!

Vandaag kwam één van de groepsleden Rose-Mary naar me toe en vroeg me 3000 shilling voor haar zieke moeder. Voor mij is dat 1.30 euro, dus ik zei haar -na veel vragen gesteld te hebben- dat ze na program naar me toe moest komen. En dat ze niemand iets mocht zeggen. Dat dit iets tussen ons was. Mona hoorde het en zei me dat RM dit gisteren ook aan Henk had gevraagd en dat ze 5000 shilling van hem had ontvangen. Oei, dit is niet goed. Ik ben naar Peter gegaan en heb hem gevraagd hoe ik hiermee om moest gaan. Peter zei dat dit ‘not done’ is en dat hij bereid is na het programma met haar en mij hierover te praten. Heel goed!

Ik leidde het gesprek en gaf uiteindelijk 2 vragen waarop ik het antwoord wil weten. Peter heeft in Swahili met haar gepraat en gezegd dat ze een misstap heeft begaan door geld te vragen van mensen die haar al vrijwillig helpen in een educatie programma en haar de kans bieden op een toekomst. Ook heeft hij op mijn verzoek aangegeven dat -als ze bereid is haar berouw te tonen- ze de stichting mag uitnodigen bij haar thuis om de situatie eens goed te onderzoeken. Ze woont 8 km verderop. (voor ons geen probleem, dan nemen we een taxi) Is het wel echt waar allemaal? We weten tenslotte dat iedere ondernemer in de groep thuis problemen heeft. Dan kunnen we bekijken of we haar willen en kunnen ondersteunen in een andere zin dan educatie. Nu hebben we geen kans gehad en wil Henk eigenlijk zijn 5000 shilling terug.. En is ze niet te vertrouwen.. Ze huilde en huilde maar Peter en ik bleven het rustig en duidelijk benaderen. Ik heb afgesloten door haar te vragen of ze morgen weer in de groep zal zijn?.. En met de mededeling aan Peter dat ik deze case vanavond in het team zal bespreken. Dat we nader overleg nodig hebben.

De nieuwe kamer heeft dusdanig weinig licht dat ik besluit de mensen in het hotel te vragen om in mijn kamer andere lampen op te hangen . Er komt wit licht en er wordt direct werk van gemaakt.

We eten weer buiten, in Lisbon, maar nu met Andrew, de gevestigde ondernemer en met George, de financiële man van de CBO (krijgt hiervoor 120.000 Tz per maand). Ook Peter is er bij, evenals de ondernemer en analfabeet Myriam, die vorig jaar persoonlijk gesponsord is door Jeroen en Mona, omdat ze niet het programma in kon. Myriam heeft ook nog eens 4 kids en heeft het niet kunnen redden met haar zaak. Mona overweegt om haar enkele keren per week een persoonlijke teacher aan te bieden. Zij moet leren schrijven en rekenen om vervolgens een zaak te kunnen voeren.

De avond is lang..te lang uiteindelijk. De rode wijn vloeit rijkelijk en de gesprekken zijn lang. Ikzelf ben samen met Mona en Henk pas om 3.00 uur gaan slapen. En nu is het 7 uur en ik zit mijn dagboek bij te houden. Als ik dit vandaag maar volhoud! het was wel supergezellig, de avond was ook voor mij met heftige emoties, een lach en een traan. sinds hele lange tijd niet gevoeld of gehad. Komt door tijd en drank en het al snel vertrouwde gezelschap. Heerlijk!!

donderdag 19 mei 2011

We ontbijten als team samen en horen dat we vanavond om 18 uur bij het Telecentre worden verwacht om dan gezamenlijk naar Andrew zijn huis te gaan. Andrew is een ondernemer uit 2010 die zijn 4 kids opvoedt en als ondernemer het goed doet. Een serieuze kerel.

Vandaag gaan we wéér een praktische workshop doen met de groep. Ze moeten als groep weer een winkel voeren en gaan inkopen, verkopen en hun winst berekenen. Daarbij worden ze tijdens de workshop waarin klanten komen kopen bij ze, verrast door de bank en door de tax-offices. Ze moeten hun boekhouding goed op orde houden, want als uit controle blijkt dat het niet volledig is, krijgen ze een boete. Een leuk basisspel, waarbij ze leren wat belangrijk is en hoe ze uiteindelijk het meeste profit overhouden. Daarnaast zullen ze als shop een keuze (who is your main costumer) moeten maken in hoe hun shop er uit ziet.

Is er service en zet je stoelen neer om de klanten te laten zitten, dan gaat dat van je marge af. Dan zal je wellicht je verkoopprijs moeten aanpassen en voor klanten die service willen, moeten gaan.

De groep is super actief. We zijn zo trots op ze! Ze werken als groepen keihard aan hun shop en hun beleid. Ze helpen elkaar met Engels en met rekenen en inzichten. Prachtig om te zien.

Vanochtend is Coletha, een hoogzwangere ondernemer uit de groep, toch naar school gekomen..het is voor haar een half uur lopen door de heuvels. Ze kwam al aan met weeën. De reden dat ze dit deed was om ons als team een geschenk te geven. We moesten in een kring gaan staan met de ogen dicht. Mona moest een doos die ze mee had gebracht openmaken en toen mochten we onze ogen openen. Voor ieder had ze een banaan en een citrusvrucht met daarop onze naam en een ingekraste tekening. Ongelofelijk..ze heeft in haar staat en met haar armoede voor ons fruit ingekocht en het fruit heel mooi bewerkt. Mijn vruchten hadden mijn naam: vileka en de tekening was Nobi, want ik ben de MamaZoeloe van Nobi…wat lief en attent, zo ontroerend. We hebben haar allemaal flink geknuffeld en bedankt en hebben Joseph de taxi-chauffeur haar naar het ziekenhuis laten brengen . Ze zou zomaar binnen 4 uur kunnen bevallen..we gaan haar zeker opzoeken en verwennen 🙂

De lunch is weer als vanouds. We wassen onze handen onder de kraan van de jerrycan met water en zeep en gaan in de rij staan voor potties. Rijst, aardappel, taai vlees, gratenvis Talapia, een groene groente en een chilli prutje voor over de rijst. De ondernemers scheppen hun bord overvol, want dit is het enige warme eten voor hen op de dag. In de avond eten ze thuis fruit of pap.

Ik merk dat ik steeds meer bekend raak met de mensen en hun vertrouwen volledig heb. Ze komen dingen vragen, ze komen bij me lachen en groeten. Ze heten me welkom om bij hen te zitten met eten en ze vragen altijd naar de baby..en dat is Nobi.. She is in the back resting, zeg ik dan.

Maar dan is ze in the bag..onder de tafel! Haha.

Vanmiddag zijn de mensen aan het rekenen. David, een van de groep, is heel ambitieus en vertaalt, legt uit, presenteert en corrigeert. Wat een supergozer. Hij is oprecht geïnteresseerd in álles. Hij vroeg me hoeveel tribes ons land heeft. Ik zei direkt: 1. Hier in Tanzania hebben ze 130 tribes. Allemaal een andere taal. Maar 1 taal is the main language: swahili. 70 procent kan die taal ook spreken. Hij vroeg me wat onze main language was. Ik ben toen in het Nederlands tegen zijn groep gaan praten. Ze moesten enorm lachen. Wat een rustige en gecontroleerde taal, zei hij. Tja, hun Swahili is snel, er is voor ons eigenlijk geen lettergreep te begrijpen.

Ze ratelen maar door. Nu sprak ik rustig en beheerst in mijn taal. Dat is iets wat de Tanzanianen ook niet kunnen..hoewel David het wel probeerde en hem lukte . Hij is een slimme vent en zal ook zeker volgend jaar in het programma gaan deelnemen.

Ik heb Peter apart genomen en hem gezegd dat -mbt RoseMary- hij beslissingen mag nemen. Dat hij alle vertrouwen heeft van het team om dit gedrag te beoordelen. Na samenspraak met het Sengerema team te hebben gehad, bleek dat hij als lokale ondernemersleider van de young Entrepeneurs zelf moet beslissen hoe hij hiermee wil omgaan. Peter vindt haar gedrag niet goed. Ondanks dat het ‘waar’ kan zijn wat ze gezegd heeft, mag ze nooit stiekem om geld bedelen. Ze had rechtstreeks naar hem toe moeten komen om hulp te vragen voor haar moeder. Het is een minpunt op haar naam. Het vertrouwen is geschaad en in deze keiharde wereld van overleven zal ze waarschijnlijk zaterdag, als er weer een selectie moet plaats vinden, afvallen.

Op dit uur is het middag en zitten de ondernemers een uur lang te rekenen. Ze moeten hun top 5 producten voor inkoop benoemen en er een inkoopprijs en een verkoopprijs bij zetten. Dan moeten ze marges berekenen. Ik heb van mijn 40 rekenmachines er 12 in de groepen afgegeven om mee te rekenen. De rest hou ik bij me, want we gaan in het weekend langs de gevestigde ondernemers uit de CBO YE van de lichting 2009 en 2010 . Zien wat er van hun zaak geworden is en hoe ze het doen. De groep gaat mee. Ik vind het leuk ze bij afscheid een rekenmachine te geven. Het zijn er 20 dus die hou ik mooi ingepakt achter. 😉

Het is warm. Ik zit alweer te zweten. Het hoort erbij en het went elke dag meer. Dat wel.

Vrijdag 20 mei 2011

Vannacht redelijk geslapen. Er blijven geluiden die onbekend en hard klinken in de kamer..het is Afrika tenslotte. Ik sta om 7 uur op en stuur een sms.

De kraan en de douche hebben nu iets meer waterdruk dan gisteren. Gelukkig maar, dus ik geniet van het water door me te douchen. Het team ontbijt om 815 uur en dan hebben we ruim 30 minuten voor we naar boven op de heuvel gaan om te beginnen. De ochtend wordt gebruikt om meer inzicht te bieden in het product, de uitstraling, kwaliteit en service van de toekomstige shops.

Ze werken aan een workshop waarna ze hun shop moeten presenteren.

Nobi zit op mijn schoot in het midden en stelt vragen na de presentatie. Ook maakt ze de gespannen sfeer – het is toch heel eng, voor het eerst iets presenteren- wat luchtiger door grappige interrupties. Toen de studenten aan het oefenen waren heb ik mr. Byoma erbij gehaald. Hij is een oude lokale helper van de stichting die betaald wordt om af en toe bij te springen.

Ik vroeg hem mij wat Swahili te leren. Alleen leuke zinnetjes zoals: you are so pretty! .. Of: you did a good job! ..maar ook stoute woordjes zodat Nobi lekker leuk uit de hoek kan komen tijdens de presentaties. En dat lukte heel goed. Ze wist deze goedlachse en van nature vrolijke ondernemers echt weer flink aan het lachen te krijgen en deed de sfeer lekker ontspannen.
Tussen de middag gaan Jolanda, Mona en ik en wandeling maken. De heuvel op, naar het hoogste punt, de zendmast. We lopen de heuvel op en komen door een arm dorp waar mensen ons tegemoet komen. De huisjes bestaan uit stenen waarop golfplaten liggen met daarop weer stenen die de golfplaten vasthouden. Ik ontmoet een meisje Nhomi, met haar baby. Ze hebben beiden streepjes getekend door hún wenkbrauwen, net als ik. Ik laat ze het zien en ze lachen. Er is gelijk een band. Ze wil graag op de foto en ook met mij. De kinderen vinden de foto hier maar raar. Ze schreeuwen het uit van de pret als ze hun foto zien. De lokalen leiden ons naar de mast. Het is een klim, waar wij moeite mee hebben. Zij doen het op hun blote voeten, moeiteloos. Ondertussen maken we foto’s en lachen we. We moeten helaas weer terug voor het middag programma. We beloven ze maandag terug te komen. Ik neem dan wel wat voor ze mee.

We nemen afscheid en gaan weer terug.
In de middag is er toch weer hard gewerkt aan buying prices, selling prices, margin en zo meer. Ikzelf begin nu de mensen en de materie ook beter te begrijpen en mijn Engels is nu ook wat vloeiender. Het regent vandaag pijpestelen. Echte wolkenbreuken. Als we om 17 uur klaar zijn en naar het hotel lopen, is het gelukkig wat minder. De avond hebben we onderdaks op het terras doorgebracht met het team en met Peter.

Hij nodigt ons uit morgen bij hem in zijn nieuwe huis te komen eten. Met wie hij er woont is niet helemaal duidelijk, maar dat zien we morgen dan wel weer. Ik heb last van mijn keel maar mijn longen lopen niet echt vol. Met deze stof, klamme temperatuur en een matras wat doorligt van de huismijt had ik wel verwacht dat het goed mis zou gaan. Maar dat is gelukkig niet het geval. De avond wordt weer gezellig. Henk is jarig geweest. Hij is 65 jaar geworden. Het team heeft op het vliegveld een goede fles Courvoisier cognac met 2 mooie glaasjes voor hem gekocht. Nu zingen we voor hem en krijgt hij de cadeautjes. Zo leuk en gezellig. Hij is er erg blij mee. Ook hebben we nog even gebeld met het ziekenhuis of Coletha al bevallen is..nog niet.

Zaterdag 21 mei 2011

Ontbijt. Coletha is bevallen van een zoon en ze noemt hem Henki. Henk is uitzinnig trots en zegt dat hij nu opa is. Henki mgobi, kleine Henki. We beslissen als team dat we met Joseph naar het ziekenhuis gaan om haar te feliciteren. We kopen vooraf cadeautjes. Dat geeft mij de gelegenheid om een afspraak te maken met de directeur, een vrouwelijke non uit Nederland. Ze is al 80 jaar, heb ik van horen zeggen. Ik wil graag morgenochtend met haar praten en een rondleiding vragen. Ik ga er voor.

We lopen om 9 uur naar het Telecentre waar we alle groepsondernemers ontmoeten. Ze krijgen elk 2000 shilling (1 euro) om te ontbijten en ze krijgen een brief waarin beschreven staat dat ze in een opleidingsprogramma zitten en research doen bij gevestigde ondernemers. Daarna gaan ze in groepjes van 2-3 naar Sengerema.

Wij gaan met ons zessen naar het ziekenhuis en we worden er vriendelijk onthaald. We staan na een doorreis naar de kraamafdeling te wachten in een gang. Daar zie ik een vrouwtje liggen die mij seint. Ik ga alleen naar haar toe en streel haar over haar haar en armen. Ze haalt de dekens weg en laat me haar wond van de keizersnede zien. Waar is de baby? Vraag ik haar. Ze kan niet verstaan. Ik loop naar een zuster en gebaar met mijn beste non-verbale taal waar de baby is? Ze is bij baboe, grootmoeder, die haar eten geeft van de borst!..ik ga terug naar het vrouwtje en streel nog even haar lachende gezicht. Dan horen we in de gang dat Coletha naar huis is…ok, dan gaan we daar naar toe. Joseph kan ons brengen.

Ikzelf ben met Peter nog even naar de directiekamer gegaan. De NL non is er niet. Ze is naar Nederland. Wel zijn er 2 stagieres uit NL. Ok!! Die wil ik wel even zien om een afspraak te maken. De rest van het team wacht buiten en ik loop mee met de adjunct. Daar ontmoet ik Annelies en Talitha. Slimme Hollandse meiden van begin twintig jaar, net als de meiden in het hospice in Zuid Afrika, waar ik gewerkt heb in 2009. Ze willen me graag rondleiden en wat vragen beantwoorden, maar niet morgenochtend, want dan willen ze naar de kerk. Ok, vanmiddag om 16 uur heb ik een afspraak. Geweldig.

We rijden met ons zessen in een auto. Als sardines zitten we opgepropt maar this is Africa!! We komen bij het huis van Coletha in de heuvels. Henk is uitzinnig trots en ik heb mijn camera bij de hand. We groeten de familie en daar komt Coletha al naar buiten. Beeldschoon, alsof er niets gebeurd is. Haar baby is binnen. Ik maak foto ‘s van haar en de familie en van Henk en haar. Nu blijkt dat Coletha uit een ander district komt. Ze is uitgehuwelijkt aan een man die voor haar betaald heeft aan haar ouders. Ze heeft geweigerd, is verkracht en is zwanger geraakt. De man heeft haar uiteindelijk na 2 maanden laten zitten om de volgende vrouw te veroveren. De familie bij wie ze nu is, is nu haar vader moeder, zusjes en broertjes.

Wij splitsen ons op en gaan dan de gevestigde ondernemers van vorig jaar bezoeken. We gaan kijken hoe hun zaak eruit ziet en of ze een boekhouding bijhouden. Ik ben met Henk. Hij kent de ondernemers. Hij stelt wat vragen en ik maak foto ‘s en groet. Een van de ondernemers is een dame, Rose-Marie. In haar naaizaakje hangen wat jurkjes die zij laat naaien door de twee mensen die ze in dienst heeft. Er zijn in haar kleine krotje 3 trapnaaimachines. Ik koop voor 3000 Tsh (1.5 euro) een jurkje, voor een meisje op de heuvel, die niets heeft en het past. doet het echt goed. Unapendeza! You look pretty! Zeg ik haar en haar naaistertjes. Ze lachen en danken: a Santi sana.

Ik haal in de tussentijd op de markt en in winkels wat snoepjes, lollies en krachtkoekjes. Voor de kinderen op de heuvel boven onze school. Voor maandag. Ondertussen maak ik een foto van een dame die een ander haar haar invlecht. Ze vraagt lachend om geld. Natuurlijk krijgt ze dat. Niets voor niets. Ik geef haar 200 shilling en we lachen enorm bij het terug kijken van de foto ‘s. Wat een geweldig vrolijke vrouwen. Ik zat met mijn cameraatje gewoon tussen 10 schaterlachende vrouwen…had Henk nu maar een foto gemaakt..hij stond lekker een sigaartje te roken..ach, je kunt hier wel foto’s blijven maken, want alles is zo aandoenlijk en anders.

Henk en ik bestellen een fiets (taxi) die ons terugbrengt naar Lisbon. We stappen allebei achterop een fiets die bestuurd wordt door een ‘jongetje’. Ik zie wat kleine stangetjes, waaraan handvaten horen, waar ik mijn handen omheen doe..het is niet gemakkelijk me hieraan vast te houden. De taxi-jongen gaat fietsen en doet dat staande op de trappers. Hij zet er een flinke vaart in. We roetsjen de hobbelige weg, met diepe gaten erin, af en ik moet me afsluiten van het gevoel wat me bekruipt..dit is doodeng. Mijn leven hangt nu af van dit fietsende jongetje, want als we crashen, dan gaat het goed fout. Tegenliggers, denk aan vrachtwagens, motoren en fietsen maken het hem niet makkelijk. Ik hoor dat ik op de spannende momenten echt gil en laat dat dan ook maar gaan. Gelukkig komt alles goed en komen we ongeschonden bij Lisbon aan.

S-middags eten we met de groep en ik heb ervoor gezorgd dat ik om 1530 uur opgehaald word door Joseph. Ik heb een gesprek met Talitha, co-assistent in het ziekenhuis. Ze is een NL studente die is afgestudeerd en hier haar laatste stage doet. Ze heeft al gesolliciteerd in het Radbout in Nijmegen. Hoopt dat ze daar wordt aangenomen. Hier wil ze niet blijven. Het is een basaal medisch centrum waar ze alleen paracetamol kennen als pijnbestrijding. Daarnaast is er in het ziekenhuis weinig kennis van medicijnen en technologie en dat laat ze me specifiek zien in een rondleiding. Het ziekenhuis wordt al sinds 30 jaar geleid door zuster Marie José Voeten, die geen 80 maar slechts 55 jaar oud is en na haar co-assistentschap, tropenopleiding en intreding als non begonnen met de directie voering van dit ziekenhuis. Een echte missie dus.

Het huis heeft 300 bedden en zuster Marie José is nog steeds actief als arts, samen met dokter Harusha en nog 8 Assistenten op HBO niveau. Deze opereren ook. Dit gaat heel anders als bij ons en het gaat niet altijd hygiënisch.

Talitha zegt me dat ze zelf niet geopereerd zou willen worden in dit huis..dat zegt genoeg. Er zijn ook MBO-ers hier: clinical officers. Deze werken op de poli ‘s. Er zijn eigenlijk geen echte verpleegkundigen. De mensen poepen op een soort van plastic wasbak die onder hun bed staat en die bak blijft nogal eens staan. Op de premature -afdeling liggen hele kleine babietjes van 800 gram tot 2000 gram.. Niet in een couveuse maar gewoon in een warme deken. Ik heb alles in de rondleiding mogen zien en fotograferen, want mijn aanwezigheid is ook hier een eer. De babies moeten op eigen kracht het redden en groot groeien. Ze krijgen moedermelk, meer niet.

Talitha vertelde me dat ze op de eerste dag van haar werk hier een dode premature baby op de grond in een hoek zag liggen….dat zal ze nooit vergeten.

Ik heb een beeld gekregen van de afdeling Malaria, de afdeling Intern, de kinderafdeling, de kraam-afdeling, de mannenafdeling. Overal foto’s gemaakt..en ook aan de mensen laten zien. Ze lachen erom, vinden het prachtig.

Talitha vertelt me dat dit ziekenhuis normaliter gesponsord wordt door het Liliane Fonds en door gelden van onze NL overheid die komen uit de pot Ontwikkelingshulp. Het Liliane Fonds is gestopt en ook Ontwikkelingshulp is stukken minder. Talitha heeft al vele patiënten naar huis moeten sturen..het geld voor medische hulp wordt minder en minder…

Er komt een lokale vrouw aangelopen. Talitha zegt me dat deze vrouw psychiatrisch patiënt is en hier slechts op bezoek komt. Ze is schizofreen. Als ze hier in het ziekenhuis op bezoek komt, is ze een klein meisje. Ze loopt op me af en praat als een klein verlegen meisje naar me. Ik pak haar handen en kietel haar een beetje onder haar kin. Ze giechelt en zegt Swahili woordjes. Ik streel haar haren en haar gezichtje en ze pakt mijn handen. Ze acteert als een meisje wat haar vertrouwen aan je wil geven. Ze giechelt en lacht haar weinige tanden bloot. Ze laat haar schoentjes (wat grote kloffen zijn) zien..ik zeg haar una pendeza..you are so pretty.

Op een van de afdelingen zie ik een zwarte vrouw met een witte baby met grote wat draaiende ogen. Ik verwonder me erover. Het blijkt een albino-kindje te zijn. Zij moet hier zijn omdat ze verstoten is uit haar stam. Moeder en kind gaan naar een psychiatrische inrichting om daar veilig te zijn. Het is een bijzonder gebruik en geloof dat het verorberen van gemalen albino-babies meer wijsheid brengt onder de bevolking. Een lugubere gedachte die ik maar liever snel opzij zet. Ik maak een foto van dit prachtige plaatje, een zwarte vrouw met een witte baby.

Joseph heeft op me gewacht. We moeten echt om 17 uur weg want ik moet om 1730 uur klaar staan om naar Peters huis te gaan met het team. We zien zijn villa, want het is een bovengemiddeld groot huis wat hij zelf in etappes bouwt. We ontmoeten zijn zus, zijn moeder en oom, zijn broers. We eten weer hetzelfde eten als elke dag in de middag en avond. Rijst, gekookte groene bananen, chilisaus die niet pittig is, vetjes aan een botje, doorgebakken vleesjes, een soort frites, maar dan slap, heerlijke ananas en mango. Ook Peter hebben we geld gegeven om het eten bij hem thuis te maken. 30.000 Tsh. Dat is 15 euro. Iets te drinken kwam er niet, soda is duur.

Na gezellig gebabbeld te hebben met Peter, die lekker Engels verstaat en spreekt en een geweldige vent is, zijn we in het pikkedonker teruggelopen naar ons hotel. Blij met mijn goede zaklantaarn. Ikzelf heb een enorme keelpijn gekregen en ook mijn oren tuiten. Ik verlang naar een koud biertje. En naar paracetamol. Ben blij dat ik dat heb meegenomen. Het team doet mee met het biertje en enkelen willen gaan stappen. Lekker naar de disco en gaan dansen. Dat kan hier allemaal als je maar geld meeneemt om de mensen hier en daar te trakteren. Ik wil graag mee, maar kan niet met de pijn die ik voel. Ik ga lekker slapen. Ben om 2130 uur mijn bed in gegaan. Heerlijk!

Zondag 22 mei.

Tot 7 uur geslapen, weer 2 paracetamol genomen en daarna nog een uurtje slapen. Heerlijk, dit doet me goed. Rustig opstaan en lekker warm douchen dit keer. Henk en Jeroen zitten al aan het ontbijt. Ze willen naar de kerk. Ik ga zelf wat tijd pakken om mijn dagboek bij te brengen. Alle info zit er nu nog vers in. Ook heb ik aan man Ron aangegeven dat we kunnen bellen met elkaar. Ik voel tijd. Om 13 uur ga ik met wat mensen naar de markt. Eind van de dag gaan we als team de week doorspreken. Ik ontmoet 2 dames aan het ontbijt. Jonge studenten, 1 uit Polen en 1 uit El Salvador. Ze hebben beiden gestudeerd in Londen en doen nu samen een research naar borstvoeding in dit gebied. Vanavond komen ze met ons lekker een drankje drinken. Ze willen graag een keer onze les met de groep bijwonen.

Er komt een oude Bibi (grootmoeder) aanlopen met een stok. Ze is blind. Ze is een bedelaar. Op zondag mogen de mensen bedelen. Ik heb gelukkig nog een muntstuk van 200 shilling in mijn zak. Ik geef die aan haar en biedt haar een stoel aan in de schaduw. Ze krijgt een cola en ik maak wat foto ‘s van haar. Ze is zo dankbaar en lacht zo vriendelijk. Jolanda gaat ook wat geld halen in haar kamer. Het hotel geeft haar 2 zeepjes..dat ruikt lekker. Ruiken en proeven, dat is wat ze nog kan. We bedenken hoe we haar nog meer kunnen helpen. Eten hebben we niet. Het is goed zo.

Ron belt. Heerlijk om even af te kunnen praten bij iemand van wie je houdt. Ik spreek uit hoe het hier is en wat ik voel..en dat is al heerlijk. Gelukkig gaat thuis ook alles goed.

Heerlijk, zo’n vrije ochtend. In de tussentijd verhuis ik van een kleine kamer naar een wat grotere kamer. Ik heb nu wat ruimte naast mijn bed en ik kan mijn spullen in de kast kwijt. Ik hoef niet meer uit de koffer te leven. Ook heb ik voor het eerst mijn was afgegeven, wat hier dezelfde dag gestreken terug komt.

Mona en Jolanda en ik zouden naar de markt gaan om stof te kopen, maar Henk komt met een leuker plan. Hij is naar de kerk geweest vanochtend en hoorde daar dat er vanmiddag een gospelmiddag is in de kerk. Om 14 uur begint het. We willen er allemaal naar toe. Eerst drinken we een soda op een terrasje, wat ook voor het eerst is..en dan gaan we al op het gezang af. We worden heel gastvrij ontvangen. Het is een eer dat we hier komen. Dat merk je aan alles. We krijgen een plek op een bank ergens op de 5e rij. Heel leuk, want dan genieten we van mensen die voor ons komen zitten. De kinderen komen al snel in onze buurt en naast ons zitten. Ze willen ons aanraken, maar durven het niet.

Als er gezongen wordt, nemen Henk en ik een besluit. We gaan ook naar voren en zingen mee. De kerk appaudiseert en lacht. Na de song gaan we terug naar onze plek . Ik neem een van de kindjes op schoot. Ze voelt zich zo vereerd dat ze doodstil blijft zitten.. Ik lach tegen haar en streel haar hoofd even maar toch blijft ze muisstil en verroert zich niet. De muziek is heerlijk en er dansen mensen in de kerk. Ik wieg wat mee en opeens voel ik dat ze slaapt. Oh wat lief, wat schattig. Oma bibi zit naast me al een tijd met een baby aan de borst. Ook een lief jongetje, maar een dwingelandje. Telkens als hij wat krijst, laat ze hem weer aan de borst. Dit is heel gewoon in deze cultuur. Borsten zijn gewoon ook fopspenen. Zelfs in de kerk zie je het.

We luisteren, lachen, genieten van alles wat het gezang en de dans ons biedt. Na 2 uur maak ik het meisje op schoot wakker en zet haar tussen Mona en mij in. Ik ben bezweet van haar lichaampje. Ze heeft een synthetisch jurkje aan en dat is echt heel benauwd. Ik besluit de stoute schoenen aan te doen en loop naar voren. Iedereen moedigt me aan. Ik ga mee dansen met de groep. Moet raar zijn, zo’ n witte Mzungu die tussen de zwarte mensen mee danst. Ik heb het ritme snel te pakken. Om 17 uur besluiten we weg te gaan. Het duurt tot 18 uur maar we hebben een afspraak om de week door te nemen met het team, nog voor het eten. Zo gezegd zo gedaan.

We hebben dit keer borrelhappen besteld: samusies, een soort van envelopjes met gehakt. Ook komen er chips en nootjes op tafel. Die hebben Frans en Jeroen meegenomen. Koud biertje erbij en het is weer prima. We hebben het zo leuk met elkaar elke avond. Bier en wijn vloeit rijkelijk. Morgen gaan Jeroen en Henk naar Mwanza om daar een motor te kopen. Daar wordt al vaak over gepraat. Frans doet het ochtendprogramma..

We geven ze geld voor wijn mee. Zonder wijn wordt het chagrijn. 🙂 Tijdens het evalueren van de groep komen we gezamenlijk tot de conclusie dat 10 van de 31 mensen nog eens door een andere coach als de huidige bekeken moeten worden op hun inzet en prestaties. Ikzelf ga er 2 extra aandacht geven morgen en overmorgen. Er zullen namelijk minimaal 2 mensen nog moeten afvallen deze week. Helaas..

Maandag 23 mei 2011

De ochtend begint vroeg, 7 uur. Omdat het nog weekend was is het lawaai gisterenavond buiten tot over middernacht doorgegaan en kon ik niet slapen. Ik slaap in mijn nieuwe wat ruimere kamer aan het terras, dus dat is geen ideale plek in het weekend 🙂 . Vanavond zal het 23 uur stil zijn. Dat is de afspraak. Hier in Tanzania begint de dag als het licht wordt buiten, dus de Tanzaniaanse tijd loopt 6 uur achter. Op dit moment is het voor ons 11 uur in de ochtend, maar voor de mensen hier is het 5 uur. Vanmiddag om 16 uur mijn tijd zeggen we goedemorgen tegen de Tanzanianen. Want dan is het nog 10 uur. Maf idee.

Jeroen en Henk zijn om 7 uur vertrokken naar Mwanza. Ze gaan een motor kopen die hier ook functioneel zal Zijn. Ook halen ze wijn omdat dat op ons avondterras behoorlijk snel op gaat.

Mona, Jolanda, Frans en ik starten de dag met de groep. Frans doet de voorstelronde en legt uit dat het deze dagen ook gaat om eigen motivatie om een zaak te starten. De mensen moeten echt willen en uitleggen waarom ze voor hun zaak gekozen hebben. Dit is mijn ding. Ik vul Frans dan ook hier en daar aan. Het is moeilijk om in deze cultuur bij de mensen tot dit soort inzichten te komen maar ook om ze duidelijk te maken waar motivatie om gaat. Ze hebben de neiging om elkaar te kopiëren en ja te zeggen als ze het niet snappen. Ze luisteren aandachtig en knikken, maar als je ze wat vraagt, dan antwoorden ze niet. Mona zegt dat ze het echt niet snappen, dat ze niet slim genoeg zijn. Dat geloof ik niet. Wellicht dat dit bij enkelen het geval is, maar er is wel degelijk een taalbarriere en er wordt niet genoeg vertaald voor ze. Ze komen met helemaal niets uit een krotje op een radio-advertentie van ons af en melden zich aan. Ze willen dus meer in het leven. Ze hebben al diverse programma’s doorlopen waarbij ze motivatie hebben moeten tonen. Ze willen dus het verschil maken. Nu komt het erop aan dat ze meer van zichzelf laten zien. Wellicht over hun angsten, hun onzekerheden en hun uitdagingen. Dat is iets wat niet makkelijk geuit wordt..maar nu vul ik het in.

Ik ga het onderzoeken en stel een vragenlijst op..ik heb 2 personen onder mijn hoede die ik nog eens moet interviewen omdat er over hun getwijfeld wordt door het team. Ze hebben een ‘no go’ tenzij ik andere bevindingen heb uit het interview. Ik ga hiermee aan de slag.

Uit beide gesprekken blijkt dat de communicatie moeilijk is. Er is een taalbarriere. Mensen kunnen niet uiten wat ze daadwerkelijk vinden en voelen. Jihna en Pascal geven in een uitgebreid interview aan dat ze zeer gemotiveerd zijn, ook al komt dit niet over. Frans en ik vinden dat de cultuur en de taal meer respect moeten krijgen. Dat de vorm voor hen soms belangrijker is …hoe zeg ik het in het Engels .. dan de inhoud ..wat zeg ik en wat voel ik erbij. Henk en Jeroen vinden dat ze gewoon Engels moeten spreken..en dat ze goed moeten luisteren. Ze gaan er -in mijn idee- vanuit dat ze het maar gewoon moeten snappen na een paar maanden wat Engelse woordjes geleerd te hebben. Dat is ook een benadering. Die discussie zullen we vanavond ook nog wel voeren.

Het is een drukke dag waarbij we in de middag enorm veel oefenen met de studenten ondernemers. Ik geef Jackson, die een dikke min achter zijn naam heeft staan, wat extra aandacht. Wie is deze jongen, die tijdens de praktische workshops aan mij liet merken dat hij zo fanatiek is als het om verkopen gaat? Hij sleurde mij, in de rol van customer, in een stoel om me maar in de zaak te houden en iets te verkopen. Hij heeft duidelijk wat moeite met doseren. Hij is een doener maar niet echt een denker. Hij vindt de sommetjes en opdrachtjes niet leuk, maar doet het wel. Als we samen kijken naar zijn business plan en naar zijn stock cost, blijkt dat hij moeite heeft met onderscheid maken tussen hoofdzaken en bijzaken. Hij gaat telkens de details in en wordt er niet enthousiast van. Dan zoekt hij zekerheid bij mij en bij zijn groepsgenootje Happiness die hem niet heel graag meer helpt. Jackson is een echte doener, maar zijn vermogen om zelf te denken en te beslissen is er niet. Hij zal een van de afvallers zijn is mijn idee.

Het is warm en we zijn echt heel intensief bezig met ons allen. Ik moet enorm plassen, maar wil dit hier eigenlijk niet, want dat is hier gewoon knielend op een gat in de grond. Het is een soort van keramieke omhulzing om een gat in de grond, die je nog het idee geeft van een toilet, maar dat is slechts schijn. Het stinkt enorm en er is een zwerm vieze vliegen die omhoog komen uit het gat als je er boven hangt. Toch moet ik weer eraan geloven, want ik moet echt enorm nodig. De damesplee is bezet en misschien wel dicht, dus ik moet op de heren. Wat een ramp..dit is echt smerig. De lucht is niet te harden en de vliegen zijn dikker en talrijker…gatverdamme, ik moet mijn geur mentaal uitschakelen, want het moet gewoon gebeuren. Broek naar beneden, benen zo wijd als mogelijk, op kniehoogte inzetten en hard in het gat piesen. Gelukkig is alles gelukt, mijn broek omhoog, water opschenken en wegwezen. Wat een lucht! Ik loop buiten terug en was mijn handen met zeep uit een oude waterfles met wasmiddel en water uit een jerrycan. Ik merk dat de onderkant van mijn lange broek achter natte plekken vertoont en dat kan niet anders zijn dan van de spetters van de toiletgang. Ik baal er even van, maar zet het onmiddellijk van me af. Ik geef er geen aandacht meer aan. This is Africa!

De middag is nog lang en warm, mijn geduld voor de studenten is oneindig en dat voelt goed. Om 17 uur gaan we naar beneden. Mona, Jolanda en ik willen naar Veronica lopen om bij haar een Kanga of een andere doek te kopen. Een Kanga is een lap stof met letters erop die ze hier in tweeën verdelen. Een deel is voor om je heupen en een deel is voor om je hoofd. Ik pas een stof die ik mooi vind en Mona en Jolanda zijn heel enthousiast. Het kost 4000 Tsh om dit te kopen inclusief het omzoomen en mooi maken. Dat is voor mij 2 euro. Ik bestel het en betaal direct. Kom het morgen ophalen. We hebben als vrouwen uit het team afgesproken donderdag op het eindfeest deze Kanga’s te dragen uit respect voor de cultuur. Leuk !!!

We gaan terug naar het hotel en mijn longen lopen compleet vol van de vieze stof en de uitlaatgassen die dit gebied rijk is. Ik moet een puf pakken en een douche, want ik voel me nu echt smerig. Zo gezegd, zo gedaan.

We zitten ‘s avonds weer met elkaar buiten. Het eten is weer als altijd, dezelfde rijst, groene banaan, Talapia vis, mango, ananas, groente.

We praten over de laatste loodjes voor de ondernemers voor ze hun elevator pitch moeten gaan doen. Dat is aanstaande donderdag. Jeroen, Henk en Frans worden al een beetje zenuwachtig want ze vinden velen uit de groep nog niet op niveau.

Ik blijf zeggen dat het met het niveau nog wel meevalt. Dat de communicatie het probleem is. In Swahili kunnen ze meer van hun gedachten en kennis weergeven. Als je bedenkt dat ze een jaar geleden nog op hun heuvel leefden met in hun blikveld alleen wat wij hier zien: uitdragerijen van kleedjes en krotjes met spullen..en als je dan nu hun werkboeken bekijkt met Engelse woorden en berekeningen. En ze zijn al telkens door selecties heen gekomen..want er zijn al vele mensen afgevallen die het niet aankonden.

We willen en verlangen steeds meer van deze mensen, misschien ook wel goed gezien de kosten van het programma. Maar ook oppassen en blijven bedenken waar deze mensen vandaan komen!

We drinken wijn (Jeroen en Henk hebben 15 liter uit Mwanza meegenomen toen ze er vanochtend een motor hebben gekocht) en de avond wordt weer gezellig. Ik heb me weer kostelijk vermaakt met dit gezellige en humorrijke team.

Dinsdag 24 mei 2011

De ochtend hard gewerkt met de groep. We werken aan de financiële presentatie van hun businessplan. Kosten van een jaar huur vooruit, de eerste maand investeringskosten, salaris, tax, terugbetaling etc. Dat alles bij elkaar opgeteld is hun opstart-lening wat ze nodig hebben van ons. We hebben uren lang hard gewerkt om voor ieder apart een totaalbedrag voor elkaar te krijgen. De groep heeft hier en daar moeite met optellen van al die nullen. Ik steek er een stokje voor, door hen te leren de komma te zetten bij elke 1,000. Op de rekenmachine kunnen ze dan de bedragen voor de komma optellen en aan het eindbedrag gewoon weer 3 nullen toevoegen. Ze hebben dat door en vinden het een goeie tip. Al die nullen verwarren alleen maar. Er zitten ook wat dislecten in de groep, is mijn vermoeden.

Mr. Byoma is op mijn verzoek gevraagd vandaag weer erbij te zijn. Dat kost de CBO geld, maar deze oude lokale ondernemer is een geweldig charismatische man die de aandacht van de groep heel goed weet te richten. Hij doet het heel leuk. Hij vertaalt het Engels in Swahili en andersom. Ik ben zo trots op deze man. Na elke groepsles zeg ik: mr. Byoma, rafiki jangoe. Je bent mijn vriend !

Na een ochtend hard werken is het heerlijk om uit te rusten en te eten. Al is het altijd weer hetzelfde: rijst, groene bananen etc. Mijn longen hebben het echt heel moeilijk hier. Er is telkens verbranding van hout buiten en ik ben er enorm allergisch voor met mijn astma. Datzelfde geldt voor stof. Maar verbranding is het ergste. Ik hoest de hele tijd en mijn borst voelt warm. Ik heb al 2 extrá puffen genomen vandaag en straks ga ik weer aan de puf. Ik moet mijn Kanga ophalen op de markt, maar daar zijn alleen maar verbrandingen en uitlaatgassen, dus ik kan het eigenlijk niet maken. Ik probeer een ander te strikken. De studenten hebben me gevraagd of ze Nobi af en toe mogen vasthouden en natuurlijk mag dat. Het wordt weer tijd dat ze gaat acteren.

Vanmiddag zal Nobi vragen naar de vaardigheden die nodig zijn om de zaak / shop die de studenten hebben, te voeren. Dan kunnen ze nadenken en morgen hun antwoorden geven. Natuurlijk zal Nobi al wat dingen verklappen en de kleermaker in de groep even vragen wat ze nodig heeft om als een goede kleermaker kleding te maken? Zo ook de eierenboer, die kippen houdt. Wat gebeurt er als een kip ziek wordt? Wat voor vaardigheden heb je dan nodig om de kip weer aan het werk te krijgen? Etc.

De groep werkt vanmiddag met ons keihard aan hun practical assignment, hun praktijkstage. Ieder voor zich moeten ze kunnen benoemen hoe ze een small business op kunnen zetten. denk aan op een kleedje langs de weg met voorraad. Ieder werkt hard voor zich om te bedenken hoe ze hun business zo klein mogelijk in een practical assignment kunnen omzetten. Natuurlijk moeten we ze erbij helpen. Niets gaat vanzelf en uit zichzelf. Ze zeggen vaak dat ze het begrepen hebben en dan blijkt dat dit niet het geval is. Maar wat zijn ze blij als we ze helpen en begrip geven. Dan gaan ze enthousiast er op door en proberen ze het met hun beste Engels of Swahili te presenteren.

We werken vandaag extra lang door. Nobi komt nog in de groep met haar vragen over skills. What skills do you need for your business? ..as an owner of a chickenfarmer or as a lady that makes fresh juices? Ze is best weer grappig en charming. De groep kan ontspannen en bereid zich voor op de opdracht.

Jackson, ondernemer van de Childrens clothwear, komt naar me toe na de lessen. Samen met David. Hij vraagt of hij nagels mag lakken. Hij doet pedicure en manicure. Eerst voel ik geen tijd en zin, maar ik bedenk dat dit veel voor hem betekent. Ik ben een customer en vraag hem wat het kost. 3000 voor de teennagels. Dat is 1.5 euro. Ok, om 19 uur bij het hotel. Dat ga ik dan net redden voor het eten. Het duurt 20 minuten. Ben heel benieuwd.

Om 19 uur sta ik met gewassen voeten klaar. Jackson en David, ook een ondernemer uit de groep die een furniture centre wil beginnen, zijn al gearriveerd. We kiezen een lichte plek en Jackson haalt zijn spullen tevoorschijn. Hij blijkt een ervaren businessman te zijn in verzorging van voeten en handen en lakken van nagels. Er komen direkt allerlei lokale mensen uit het hotel erom heen zitten en genieten van de behandeling . Het is voor Jackson de eerste keer dat hij witte voeten behandelt en de nagels lakt. Hij wil heel graag de zwarte hemel op mijn nagels lakken. Ik geef me over en geef hem volledig de vrijheid en de ruimte. 🙂 . Het voelt allemaal zorgzaam en goed aan. We lachen en maken foto’s die ik dan weer om me heen laat zien. Dat vinden de lokale mensen prachtig. Na een uur zijn mijn nagels als de hemel. Zwart met sterretjes. Prachtig. Ik geef de 2 lokale vrouwen die bij me hebben gezeten en met lampjes en advies me geholpen hebben, een zelfde behandeling van Jackson cadeau. Ze moeten wel zelf met hem de afspraak maken. Ik betaal nu voor 3 personen. Mij kost dat 5 euro, maar voor hun is het een vermogen. Ze zijn dolblij.

Ons team zit nog lekker te borrelen en omdat we afgesproken hebben voor het eerst uit te gaan eten, vertrekken we nu. We gaan de lokale malaise in. Zo zal ik het maar beschrijven. Pikkedonker, overal mensen en rotzooi, krotjes en keetjes met spullen en diensten. Nergens een trottoir of gazonnetje. Het is kuil in, kuil uit. Stof, rotzooi, leem, banden, stenen, kleine kindjes met oude hemdjes en broekjes met grote gaten erin.. We lopen naar een tentje waar we wat zouden kunnen eten. Toch niet, want het eten is op. Volgende tentje. Ja, we mogen gaan zitten. Ze hebben Kilimanjaro bier baridi (koud) en ze hebben chipsie..( aardappel) . We zeggen achter alles een ie omdat onze ondernemers dit ook doen. Ze praten ook over mr. Henki en mr. Fransi … Ik ben Wilkie en Nobi klink voor hun vertrouwd. Veel woorden hebben een ie achter het woord. It is ..costie per weekie.. Het kost..zoveel per week..in hun Engels.

Terug naar het terras .. Een paar plastic stoelen. Dit is al sjiek..en een oude tafel waarop koude flessen Kilimanjaro Naga (water) komen. Nee, we willen bier! Dat hebben ze niet. Dan maar water. Er komt voor ieder van ons een plastic bordje ( om de beurt en dat duurt een tijd want het wordt achter een schot gemaakt op een houtvuur) met een gebakken ei met daarin stukjes aardappel. Dan doe je er chillisaus over of ketchup. Dat staat in flessen op tafel. Het is inmiddels 2130 uur en ik heb best trek, dus het smaakt eigenlijk prima.

Na dit etentje vertrekken we..de lokale bevolking spreekt ons Mzungu ‘s aan of loopt met ons mee. Onze aanwezigheid is altijd overal bekend, want we zijn zeer apart en zeer rijk in dit arme gebied. Er zijn vele vele mensen en kinderen die nog nooit een ‘witte’ gezien hebben. Kinderen rennen soms weg als we ze aankijken. Peter komt ons vergezellen en dat is wel leuk, hij is van hier en kan ons wat helpen hier en daar. We willen nog wat dansen. We gaan naar een bar waar muziek te horen is. Een dronken kerel uit de Mission komt naar me toe en begint wat te dansen. Of ik mee ga naar de Mission..no way.

Hij is niet agressief, zelfs wel een zachtaardige kerel, maar hij is wel erg dronken en wil graag mijn aandacht. We gaan de bar in en er zijn weinig mensen, omdat je moet betalen om erin te mogen. De muziek is leuk en we gaan lekker wat bewegen en dansen op de muziek. De dronken man doet mee. we lachen er enorm om.

Ik voel al de hele dag dat mijn longen al dat stof en die houtstokerijen niet trekken. Ben superbenauwd. Ik wil de avond niet verpesten en doe leuk mee, maar verheug me op mijn kamer, waar ik dan kan puffen en paracetamol kan nemen. Na een – toch wel heel gezellige avond waarin ik veel met coachee Peter heb gedanst – kom ik in mijn kamer. Het is 00 uur. Ik heb echt geen lucht meer. Nu eerst puffen en snuiten en paracetamol innemen. Ik ga mijn ritueel langzaam af om mezelf een beetje te wassen met het schaarse water..het duurt een vol uur voor ik kan liggen en genoeg kan adem halen om te slapen. Dit is vrij nieuw voor me en ik maak me wel een beetje zorgen. Ik sms naar Ron en voel dat ik nu wel mijn veilige en schone thuis mis.

Woensdag 25 mei 2011

Om 7 uur op. Gelukkig heb ik wat kunnen slapen. De kraan heeft weer water, helaas niet warm, maar een koude douche met een behoorlijke straal water is ook al een feestje. Ik was mijn haar lekker 2x nu er water is. Toch maar weer puffen, want veel lucht heb ik niet. Hoe moet dit vandaag gaan met alle verontreiniging die ik weer moet trotseren. Ik denk er maar niet over na.

Jolanda heeft 2 mandarijnen meegenomen uit de heuvels en die smaken echt heel lekker. De rest eet ik even niet. Ik heb geen trek.

We beginnen de ochtend met the skills needed for the business. We werken ook aan de practical assignment. Ik heb mijn halve kledingkast bij me. Ook heb ik alle gekochte snoepjes en koekjes bij me. Monna en ik gaan tijdens de lunch samen de heuvels in om de allerarmste mensen kleding, snoep en koek te brengen. Er is hier veel armoede. Gelukkig heeft iedereen wel te eten. De kinderen kunnen helaas vaak niet naar school, want daar is geen geld voor.

Ze moeten dan uniformpjes hebben, schoenen en schoolschriften. Ook moeten ze schoolgeld betalen.

We zouden ze dat geld wel willen geven, maar het zijn er zovelen.

Frans geeft me een broek van hem die te klein is. Ik neem hem mee op mijn warme wandeling de heuvels in. We zien al snel wat kleintjes aan komen lopen, die kleding met gaten aanhebben. We geven ze een lollie en een nutrition koekje. Een van de kinderen krijgt van mij een pet. Al snel zien we meerdere ouderen en jongeren die ons bezoek in de gaten hebben. We lopen rustig door met onze zakken gevuld met kleding, haarspeldjes, snoep en koek. Ik voel me toch weer een soort van Sinterklaas. Zou dit mijn missie zijn in het leven?.. vraag ik me af. Telkens komt de Goedheiligman in me naar boven. Ik wil geven aan de allerarmsten en ik word daar zo blij en emotioneel van. Dat we dit voor ze kunnen doen..en die gezichten, zo dankbaar en zo blij. Het is een speciale dag in hun leven. Niet alleen zien ze Mzungu people, ze krijgen spullen die ze prachtig vinden en nooit zouden kunnen kopen. Volgende keer neem ik meer speelgoed mee. De kinderen hier spelen met stenen en oude sigarendoosjes..overigens prima. Want ze spelen en zijn er gelukkig mee. Maar een klein gekleurd speeltje of ballonnetje maakt ze zo blij..ze koesteren het als geen ander. Mona voelt exact hetzelfde en heeft kleine gekleurde draaibeestjes bij zich. De kinderen zijn er uitzinnig blij mee. We wish we had more.

Heel dankbaar dat we dit kunnen doen gaan we terug uit de heuvels. We hebben veel foto ‘s gemaakt. De lunch zullen we wel gemist hebben, maar dat interesseert ons beiden niet. Dit maak je zelden mee. Als we terug zijn moet Nobi aan de bak. Ze moet de eerste elevator pitch doen. Presenteren voor de groep. Ik heb 10 belangrijke speerpunten, die staan beschreven in het workbook. Als Nobi, entertainmentdoll and little child of MamaZoeloe presenteert ze haar business. Ze doet het op haar eigen eigenwijze en grappige aandoenlijke manier, maar toch is het dit keer muisstil. Alle ogen en oren staan wijd open. Nu willen ze weten hoe zij het moeten doen. Ze is nu een voorbeeld..ik word er zelf een beetje onzeker van, want Nobi is ineens een teacher en alle leerlingen zuigen haar informatie op. Gelukkig ben ik met improviseren op mijn best..ik moet nu die rol maar doorzetten met Nobi.

Ze eindigt met het geven van een kleurige paperclip aan iedereen. Die had ik gekocht bij de Action in Leidschendam. Er staan leuke kleurige figuurtjes op en dat is dan een item wat Nobi mooi kan uitdelen. Het past bij haar. Met Jeroen samen heb ik de metafoor ervoor bedacht:

An elevator pitch is like a paperclip: about putting things and learnings together..

De student-ondernemers vinden het prachtig om iets te krijgen, dus dit werd weer enthousiast ontvangen.

Met Jolanda ga ik naar Veronica’s place om daar onze Kanga op te halen. Ze liggen al omgezoomd en gestreken klaar. Die doen we morgen aan op het feest. We komen de Poolse en Zuid Amerikaanse research-studenten weer tegen en ze vinden het leuk om met ons mee te lopen. Ze willen ook graag een Kanga laten maken. Gezellig lopen ze mee en we luisteren vol aandacht naar wat zij in de heuvels met de jonge moeders en hun babies hebben meegemaakt. Wat maken wij het thuis toch allemaal spannend voor onze jonge moeders..de babies moeten zo liggen en zus voeding krijgen .. Hier is het aan de borst – en het maakt niet uit aan welke! – op de rug in een doek, papjes van rijst, fruit.. Op de grond laten liggen en gewoon je ding gaan doen. De babies worden soms ook door jonge broers en zusjes vanaf 5 jaar op de rug in een doek gedragen.

We hebben om 19 uur een afspraak met het hele team en met Peter. De afvalrace wordt nu besproken. Er moeten mensen gaan afvallen en wij gaan hierover vanavond een beslissing nemen.

Er vallen een drietal mensen af en de rest gaat door. Dat zijn er dan toch nog 26 van de 29. Tecla valt af omdat haar vriend Sylvester een afvaller is van vorig jaar en zij door de CBO niet geaccepteerd wordt. Ze heeft gelogen en Sylvester blijkt een foute man, waar de CBO niet op zit te wachten. Ik weet niet exact het verhaal, maar Tecla kan niet door. Ze is niet te vertrouwen.

Ik heb aan de groep en aan de stichting aangegeven dat MamaZoeloe er wil zijn voor de mensen die afvallen..als een soort van rescue-fonds. Het spreekt vanzelf dat de mensen die vertrouwen beschaamd hebben, hier niet onder vallen. Maar mensen met toch te weinig skills of mensen die door familie-omstandigheden afvallen, mogen van mij de practical assignment doen uit het rescue-fonds. Ik praat er met Jeroen over en hij vindt het een goed idee. Het gaat om hooguit 4 mensen elk jaar..want het moet wel continuïteit bevatten..en met een maximum bedrag van 200.000 Tsh (100 euro) per persoon is dat te doen en te beloven.

Peter en ik praten onderwijl nog even met elkaar over zijn gevoel t.a.v. de student-ondernemers. Hij moet beslissingen nemen, ook over andere ondernemers, want hij maakt de dienst uit. Ik vraag hem wat dit met hem doet en dit resulteert in een mooi en lang gesprek waarin ik –merkbaar- veel voor hem kan betekenen. Uiteindelijk komen we toch ook terug op de business.

Ik vraag hem of het hem zou helpen als hij zelf een young talent, een jonge ondernemer aan mocht stellen die hij onder zijn hoede neemt en aan wie hij taken kan delegeren. Peter zegt me dat hij zo iemand heeft gehad, een vrouw, maar dat dit alweer even geleden is. Hij is dus -in mijn conclusie- niet iemand die makkelijk vraagt. Hij heeft weer alles zelf opgepakt. Het zou hem zeker helpen, dus zo’n persoon moet er weer komen.

Donderdag 26 mei 2011.

Vandaag is de grote dag van de elevator pitches. We nemen alles mee wat we nog weg willen geven en ook Nobi gaat weer meer. Ik krijg Pascal uit de groep 2010 als tolk voor mijn Swahili groepje Asteria. Ik ga met het groepje buiten zitten om met elk van hen de elevator pitch te repeteren. De taal is het grootste euvel. Ik maak duidelijk dat ieder zijn pitch mag doen en dat ze ‘slim’ te werk moeten gaan. Altijd groeten! Say Hi ! Dan beginnen in Engels en dan slim in Swahili doorgaan waarbij je nu en dan in het Engels woorden laat vallen. Ook bedragen in het Engels. Afsluiten met ‘thank you for listening’ of à Santi sana. Enkelen van het groepje hadden het moeilijk met de presentatie en anderen deden het moeiteloos. Uiteindelijk hebben we het 2x herhaald en ging het de laatste keer zoals het definitief mocht gaan. Met 7 studenten en een tolk ben ik uiteindelijk bijna 3 uur bezig geweest om voor ieder tot een succesvolle pitch te komen.

Na de lunch hebben we de zaal in theateropstelling gezet. Ikzelf heb een plek op de 2e rij gereserveerd. Ik zal namens het team de foto’s nemen en dat bleek een leuke taak. Na elke pitch zette Henk het refrein in lalalala in van het lied, wat gemaakt is als eindlied van ons voor de studenten. Echt superleuk. Door de ontspannen sfeer gingen de elevator pitches beter als voordien en konden we allemaal genieten. En trots zijn! Wat hebben we hard gewerkt met ons allen maar wat zijn de resultaten zichtbaar.

Na alle pitches, het is inmiddels 15 uur, gaan we ons verkleden voor de officiële ceremonie en uitreiking certificaten. Jolanda, Mona en ik gaan in onze Kanga oftewel omslagdoek, om hoofd en heup. Echt Tanzaniaans.

Een mooie paars-blauwe Kanga aan en Nobi aan mijn zijde, ga ik, samen met het team, naar het feest. Eerst worden we verwelkomd door de studenten ondernemers. Ze zijn allemaal prachtig gekleed en hebben goede zin. Er is een gerokte tafel gemaakt en aan weerszijden 2 gerokte tafels voor de belangrijke gasten en bezoekers. We horen dat er een officiële delegatie komt, de commisionar van het district Sengerema met zijn 2 afgezanten. Hij is een baas die aanzien heeft. Vorig jaar is hij na een ceremonie van 20 minuten vertrokken. De ondernemers van vorige jaren zitten aan de ene zijde van de zaal en de studenten ondernemers aan de andere zijde. Jolanda, Mona en ik, alsmede Henk zitten voorin de zaal. Jeroen en Frans zitten naast de commissionar aan het hoofd van de gerokte tafels. Het ziet er inderdaad flink officieel uit. Mr. Kasoro is de gespreksleider en hij leidt de ceremonie in. Er is een dee-jay die telkens leuke moderne muziek draait, als er niet gesproken wordt. We beginnen met de ceremonie.

Iedereen heeft een drankje en de commissioner doet een woordje in Swahili.

Hij dankt de stichting Sengerema voor alles wat ze voor zijn mensen betekenen. Dan hoor ik in zijn speech ineens MamaZoeloe.. En vervolgens hoor ik van mr. Kasoro dat de commissioner graag kennis wil maken met MamaZoeloe en Nobi. Ik grijp snel Nobi vast, ik bereid me -mijn hand in haar nek stekende- voor op mijn entree en ik loop vriendelijk naar voren. Ik ga direkt mijn rol in met Nobi en de commissioner lacht erom. Hij is duidelijk geamuseerd. Ik laat Nobi de ondernemers danken voor hun harde werken en laat weten dat ik me altijd zo welkom heb gevoeld.

We krijgen een groot applaus en dan ga ik weer zitten. De ceremonie gaat voort en de delegatie blijft zitten. Alle ondernemers moeten een voor een naar voren komen om hun certificaat in ontvangst te nemen en de delegatie een hand te schudden. We maken foto’s. Henk heeft en lied geschreven en ons team zingt dit voor de ondernemers t volle borst. Ze vinden het prachtig!

Het buffet wordt geopend en de delegatie krijgt hun eigen buffet aan tafel. Ze eten mee, voor het eerst. Henk vraagt of ik met hem een openingsdans wil doen om de mensen enthousiast te maken een dansje te wagen. Natuurlijk doen we dat en we doen het beiden enthousiast en vrolijk. Iedereen lacht en vindt het prachtig. Die Mzungu’s die weer zo heerlijk gek doen. We eten hetzelfde als altijd, maar ik pak het lekkers eruit. Ik ga lekker zitten praten met de student ondernemers en meng me tussen ze. Ik pak een van de mtoto’s vast..de kleine kindjes.. En wieg ermee. Ze wil mama’s borst om op te sabbelen, dat is hier heel gewoon. Dus terug ermee. Lekker babbelen en dan komt mr. Kasoro. De commissionar heeft hem gevraagd of ik hem wil uitnodigen voor een dansje met hem. Hè?? Ok, als dit part of the culture is, ok!! Ik moet alleen even wachten op het officiële seintje. Ok!! Dan is het stil.

Mr. Kasoro zegt in het Engels dat Mr Elynasi à Palangyo, de comissioner, wil dansen met MamaZoeloe. Ik kom met mijn beste zin en ritme op de spelende muziek rustig naar voren, waarbij ik hem lachend aankijk en mijn handen naar hem uitreik. Hij lacht vriendelijk en staat op. Hij gaat vanachter zijn tafel en delegatie het toneel af en iedereen applaudisseert. Dit is uniek. Ik pak zijn handen en we dansen samen op de vloer. Hij is een gezellige danser met gevoel voor ritme. Hij kijkt me tijdens het dansen leuk aan. Achteraf blijkt dat hij nog nooit publiekelijk gedanst heeft. Heel bijzonder dus. Ik wordt door Henk dan ook direct als PR vrouw van de stichting gebombardeerd! Haha.

Na onze dans nodigt hij alle mensen uit om ook op de dansvloer te komen. Binnen no time is de vloer gevuld en wordt er aanhoudend flink gedanst. Wat een heerlijke mensen en wat houden ze van dansen en plezier. Het houdt maar niet op. Ondertussen word ik van de ene naar de andere lokale gevraagd om te dansen en blijf ik -samen met collega’s- 3 uur lang continu door dansen. Nobi is ook een volwaardige danspartner, ze gaat van hand naar hand. Op het laatst maak ik me zelfs even zorgen dat ze meegenomen is, maar gelukkig is dat niet het geval.

Vanachter de open tralie-ramen van het gebouw zien we drommen lokale mensen met hun neus tegn de tralies gedrukt om alles te zien en mee te maken. Dat is wat armoede die om de hoek komt kijken. Enkele mensen weten binnen te komen en dansen naar hartelust mee. Moet kunnen, maar we moeten wel op onze tassen letten. Die zetten we dus maar op het podium onder de gerokte tafel. En nu en dan opletten. Wat een feest !! We zetten de boel met ons allen flink op zijn kop. Wij Mzungu ‘s maar ook de ondernemers -in het bezit van een camera- nemen flink foto ‘s en filmen. We worden overal gevraagd te poseren. Echt gekkenhuis.

Omdat ik nog snoep en speciale dingetjes in mijn tas had, heb ik besloten de mensen achter de tralies ook te laten genieten. Ze krijgen snoep en lekkers en ik deel een kleppet uit en een oude zonnebril van mij. Ook heb ik nog speldjes en paperclips met leuke figuurtjes. Ze zijn er helemaal gek mee.

Na een dolle avond wordt om 21 uur iets in Swahili gezegd door een strenge bewaker. Iedereen loopt weg van de dansvloer. We moeten afscheid nemen. De delegatie vertrekt. Er blijven wat bobo’s zitten en een ervan is dronken. Hij wenkt mij. Ik vraag aan iemand wie hij is en hij blijkt het hoofd van de KvK te zijn. Een bobo dus.

Ik ga naar hem toe en hij wil dat ik met een jongen meeloop om een drankje te halen. Ik heb nog bier, dus ik weiger. Hij zegt me dat het moet. Ik loop maar mee en haal nog een biertje Kilimanjaro. Dat vind ik lekker. Hijzelf drinkt Tusker. Ik tukongo Cheers (proost) met hem, maar nu wil hij zelf bier. En ik moet het halen. Wat een dominante man zeg. Ik doe maar wat hij zegt, want je weet het hier nooit. Dan proosten we en nodigt hij me uit met het team morgen bij hem te komen dineren. Ik weiger vriendelijk omdat we dan met elkaar weg zijn naar het eiland van Peter ‘s jeugd en naar een eiland met hippo’s en krokodillen. Hij vindt dat we moeten komen en zal Frans wel bellen..moet hij vooral doen 🙂 ik druip snel af, want heb hier helemaal geen zin in. Al die bobo’s lijken een zwak voor me te hebben..

We nemen afscheid van onze geslaagde studenten en gaan de berg af naar ons hotel. We drinken nog lekker een drankje na en praten voluit over hoe leuk en gezellig en geslaagd het feest is geweest. Ongekend!

We praten over Peter en z’n verantwoordelijkheden, over zijn gesprekken met mij over hoe hij in zijn vel zit etc.

Ik ga lekker mijn bedje in, want morgen om 6 uur op om vroeg met het team op stap te gaan. Ik heb mijn spullen in mijn kamer al in de koffers gedaan, want we moeten om 730 uur de koffers in 1 kamer zetten, zodat we niet alle kamers hoeven door te betalen, volgens Jeroen.

Vrijdag 27 mei 2011

Vroeg op. Ik heb me verslapen en heb nog een klein half uurtje om alles in orde te maken voor de trip. Inclusief koud douchen uit een klein straaltje. Ik heb mijn koffers al redelijk ingepakt, dus dat scheelt. Toch weer bezweet van de warmte stap ik om 730 uur mijn kamer uit om een paar minuten uitstel te vragen. Kom ik Jeroen tegen en hij zegt me dat de kamers toch aangehouden worden omdat anders de kamers niet voor zaterdagavond kunnen worden gegarandeerd. Ok! Had hij dat maar eerder gemeld. Had ik nog kunnen eten en rustiger aan gedaan. Nou ja, het zij zo.

Dan blijkt dat de bestelde taxi niet komt opdagen. Peter belt en belt maar de taxi heeft blijkbaar andere klanten. This is Africa, zeggen we weer. We nemen nog een bakkie, ik neem iets te eten en we moeten uiteindelijk nog een uur wachten tot Peter een nieuwe taxi heeft gevonden die groot genoeg is voor ons zessen. Henk, Jolanda, Peter, Monna, Jeroen en ik. Frans is naar Nairobi. Hij heeft daar een vriendin, die hij deze dagen bezoekt.

Het blijkt een comfortabele wagen te zijn. Alles en ieder past erin.

We vertrekken met gulle lach en beginnen met ons clublied those were the days my friend, this day will never end.. Etc. Echt lachen! Na een uurtje arriveren we op een markt met allemaal kraampjes en ook veel eten. We moeten inkopen doen voor op het eiland. Er is wel een mannetje die kookt, maar de ingrediënten moeten we zelf inkopen. Peter en ik lopen vooruit. We halen rijst, uien, tomaten, snoepbanaantjes, rietsuikerstengels, groene bananen..niet origineel maar wel goed om van te eten. Er is niet veel anders wat je kunt halen hier. Ook nemen we een rijpe papaya mee. Lekker, die vruchten hier.

Na alle fuzz – want we worden aardig bekeken hier- stappen we weer in de auto en gaan we naar het Victoria meer. We komen aan bij een kleine baai waar mensen naakt zichzelf aan het wassen zijn in het water. Ook zien we vrouwen met wasbakken op hun hoofd met daarin nat wasgoed. Hoe zwaar moet dat niet zijn!

Onze boot is een houtgemaakte schuit, die mooi in kleurige lak is gezet en waarop aan de zijkant een vliegtuig is geschilderd. Het dak van de schuit is gemaakt van houten latten en daarover zijn grijze plastic zakken gespannen. De gaten zitten erin, dus echt waterdicht is dit niet te noemen. Het geeft in de boot wel lekker wat schaduw. Met dit klimaat verbranden we snel. We smeren ons goed in en nemen een snoepbanaantje. Wat een prachtige natuur en wat een andere cultuur. Al die mensen die zich hier wassen, die hun was hier doen, die daar vele kilometers voor lopen…

We varen af en zitten zeker 3 uur op het water als we aankomen bij het eiland van Peter zijn familie. Hij heeft hier zijn jeugd doorgebracht. We meren aan en worden door mensen vriendelijk begroet. Na 50 meter zien we een school uitgaan en wel 50 kinderen komen ons tegemoet. We maken foto’s, we lachen met ze, we lopen langs de school en de kinderen huppelen achter ons aan. Het eiland is prachtig. Heel rural. Geen auto’s, geen fietsen. Alleen looppaden en prachtige natuur. Maisvelden, bananen- en mango-bomen, rijstevelden, allerlei soorten prachtige bomen door elkaar en hele mooie plekjes en erfjes met daarop verzorgde natuurlijke huisjes en platjes. Heel basic en heel rustig. Tijdens onze looptocht over het pad maken we lol met de kinderen. Naarmate de tocht vordert zeggen we groepjes kinderen gedag die dan hun huis hebben bereikt en afslaan. Dat gebeurt tot er geen kind meer bij is.

Ontspannen, vriendelijk, geen fuzz..na een 45 minuten lopen komen we aan op een prachtig erf met huisjes en kippen en omgeven door groen. Er staan diverse mensen op het erf. Het is Peter ‘s family. Tante, zusje, broer en schoonzus, Peter zijn 2 teachers van de school van vroeger. Ze zijn net gepensioneerd. En een buurman. Allen zijn hier om Peter na een jaar te begroeten. En ze eten met ons mee, onder de mangoboom op het erf.

We begroeten elkaar in Swahili and in het Engels en in non verbale communicatie. We eten samen en lachen om kleine dingen die we beiden begrijpen.

Ook lopen we samen rond op het erf. We zien naast de schuur een graf, zelfgemaakt met wat mooie glansstenen en een houten kruis. Oei, toch maar vragen. We weten dat Peter zijn oudste zus gestorven is op jonge leeftijd en dat de familie hier nog altijd verdriet van heeft. Zij was de eerstgeborene.. Maar het bleek anders. Dit is het graf van zijn vader. Hij is in 2004 op een afschuwelijke wijze overleden. Peter vertelt ons wat zijn vader is overkomen en deelt zijn gevoelens hierover met ons. We voelen ons vereerd. Maar deelt ook met ons dat zijn familie (met name zijn moeder) nog steeds erg lijdt onder deze ervaring.

Ik weet nu wat ik al vermoedde: Peter is een echte familieman. En hij voelt zich verantwoordelijk. Maar wie luistert er naar hem??

Na afloop haal ik wat presentjes uit mijn tas. Die neem ik hier standaard mee omdat een waardering altijd enorm goed wordt ontvangen. Het zijn de Delfts blauwe klompjes aan de NL vlag touwtjes. Ik vertel hen onze cultuur en geef ze als symbool hiervoor de klompjes.

Ook heb ik nog 4 ringen, van mij geweest. Ik draag ze niet meer. Ik geef de vrouwen een ring en ze vinden het allemaal prachtig. Ze zijn als parels op dit eiland. Ik durfde ze al uit respect bijna niet te geven, maar Mona wist me te overtuigen. Juist omdat het hier nog zo puur is en omdat men leeft van eigen groenten en fruit, is het extra speciaal als buiten-eilandse en zelfs buiten-continentaalse mensen iets van hun cultuur en gebruik meenemen. En laten we eerlijk zijn : een blinkende ring is toch een pareltje om naar te kijken!?

Na veel foto’s en groeten zijn we wandeltocht terug gaan maken over dit prachtige pure eiland. We waren nog niet net weg of we komen de oma van Peter tegen. Een 90 jaar oude vrouw met een stok en op blote voeten. Ze heeft 4 uur gewandeld om hier te komen. Peter is ook blij haar te zien. Ze is te laat om met ons te eten. Wat een ongelofelijk verhaal, dit. Een nog best pittige en leuke vrouw, een beetje krom maar verder nog gezond.

Ik vraag of we een foto mogen maken, met haar en de familie. Dat vinden ze prachtig. Wij moeten er ook bij. Het gezicht en de uitdrukking van de oude vrouw houden me lang vast. Het is een vertrouwd gezicht. Goedlachs, vriendelijke blik in haar oude ogen, een uitdrukking van onafhankelijkheid en dapperheid, maar ook zo liefdevol.

We lopen terug en brengen met het smalle pad door het eiland gelijk de buurman en de teachers thuis. Die gaan er bij hun huis af. We gaan de boot weer op. Dit keer varen we een paar uur naar een eiland, waar we Hippo’s en krokodillen kunnen gaan zien. Een prachtig rustig eiland met aan de kust een lodge en een kampplaats. Ook zien we een boot haaks op het land waarin je kunt zitten en wild wat aan land komt, kunt zien. Dat kan ook vanaf een kampvuur, maar daar kunnen mijn longen niet goed tegen, dus dat probeer ik niet uit.

We hebben echt vakantie, met ons zessen. We maken veel mee.

We zien Hippo’s en krokodillen zwemmen, maar aan land komen doen ze pas in de avond. Dan gaan de Hippo’s grazen. Als we ‘s avonds in het pikkedonker in de boot aan land zitten met een koud Kilimanjaro biertje en onze zaklantaarns, zien we een logge verschijning -een schaduw- vlak voor ons bij het water. Als hij zijn muil open trekt en brult weten we zeker dat het een Hippo is. Wat een geluid.

We slapen met 2 man in een lodge. Ik slaap met Jolanda. ze heeft onderonsje met Peter, dus ze blijft met hem nog praten en op. Ik ben lekker op tijd mijn bed ingedoken en heb geslapen als een roos.

Zaterdag 28 mei 2011

Vroeg op. Het is 7 uur. Ik zie Jolanda nog lekker slapen. Ik heb 9 uurtjes liggen slapen als een os. Het is heerlijk stil op het eiland. Ik ben helemaal uitgeslapen. Ik verheug me al op buiten. Trek snel een joggingpak na me even opgefrist te hebben en loop naar buiten. Wat een horizon..de zon komt prachtig boven het uitgestrekte water uit. In de boot aan land zit Henk. Hij is ook een vroege vogel. Gezellig! We praten wat en we halen een kop thee en koffie voor in de boot. Het is echt een sprookje. We zien de krokodillen in de verte drijven. Een ervan neemt duidelijk koers op land, niet ver van ons vandaan. In de tussentijd zien we ook de prachtige natuur en wat otters, die hier ook rondzwemmen. Ik hou de koers van de krokodil nauwlettend in de gaten.

Zou toch mooi zijn als we hem aan land zouden kunnen zien. Er zijn vogels aan de kust..en daar heeft hij wellicht zijn zinnen op gezet. Het hele observatie-gebeuren duurt 2 uur en hij is van alles van plan maar de vogels zijn ook niet gek en er gebeurt niks.

Ondertussen is ons team compleet en wakker. We ontbijten en gaan de boot op voor een 3 uur durende game-drive. Een gewone lage roeiboot met een motor. Spannend dus.

Natuurlijk had ik liever 4 gespierde Tanzanianen zonder t-shirt in de boot gezien, allen met een roeispaan. Dan had ik graag aan de boeg de trommel willen slaan en het ritme willen aangeven :-). We lachen erom.

Het weer is prachtig en de sfeer is goed. We zien niet alleen de prachtige kusten van het eiland maar ook krokodillen, Hippo’s, hertjes, otters, witte vlinders, prachtige grote jacket-vogels die altijd statig samen op een tak zitten etc etc.

We landen opeens na een uur of 2 op een stukje van het eiland waar 2 mannen vers gevangen vis zitten te schrapen. Ze kijken niet op of om. Dan zien we een geboeide man op het gras liggen en daarachter staat een stevige vent (een militair) met een geweer. We vragen ons af wat er aan de hand is hier..

Peter zegt ons dat we gebruik kunnen maken van het toilet op het eiland en wijst ons de weg. We gaan allemaal even en als we terugkomen, hoor ik dat de mannen illegaal vis hebben gevangen. De netten liggen op het gras en hun houten boot is verbrand. Daar zien we nog stukken van liggen. Ze moeten de verse vangst schoonmaken van de militair. Ze worden straks alle drie opgehaald kan me daar -met een keer illegaal vissen omdat je geld wilt verdienen- geen voorstelling bij maken. Dat lijkt me een irreëel hoge straf.

Peter zegt me dat een misdaad hier in het land altijd hoog wordt opgenomen en dat er grote straffen op staan. Nu begrijp ik dat we zo weinig criminaliteit meemaken, terwijl er toch zoveel armoede is. Dit voorval houdt ons in de boot allemaal nog wel even bezig. We gaan nu wat sneller, de zon is fel en het windje heerlijk..we verbranden allemaal een beetje, dat is te zien.

Na een uur flink op snelheid gevaren te hebben, komen we terug op het eiland. We drinken koffie en pakken onze spullen. We gaan met de houten boot terug naar ons Sengerema. Eerst 1 uur met de boot, dan een half uur met onze tasjes achterop een pikie, een motor.

Hierna even samen wat eten en drinken en dan met een lokale bus naar Lisbon.

De bus stinkt, er is een plaspauze, waarin alle mannen uit de bus uitstappen en allemaal een paar meter van de bus vandaan gaan staan plassen. Ze komen allemaal weer binnen en trekken zich op aan de stang van de trap waar ik pal voor zit. Die stang is niet bepaald hygiënisch. Maar omdat ik me ervan bewust ben..en ik altijd hygiënische handdoekjes in min tas heb, kan ik me hier overheen zetten. Ik moet de stang wel vasthouden met het rijgedrag van de chauffeur. Ik reinig daarna wel mijn handen. De busreis duurt 3 uur, heel lang. We stappen uit bij een dorpje om daar even iets te drinken. Alleen dat al is hier een beleving, want we blijven mzungu’s en dat is een bijzonderheid hier.

We zien lachende mensen, scharrelende arme kinderen en statige trotse vrouwen met flink wat bagage of een grote emmer op hun hoofd. Dan nemen we een taxi naar Lisbon. Dat is flink comfort t.o.v. de bus. We hebben nu echt wel alles aan transport meegemaakt hier. De fiets vond ik persoonlijk het meest eng. Als ik daar nog aan terug denk…

Aangekomen in het hotel worden we weer heel welkom geheten met een ‘karibu!’, door Leija en Omi, door Rebecca en door anderen van het hotel. Altijd een lach. Wat een gastvrije mensen. We hebben zin in een koud biertje en daarna nog een afzakkertje, een wijntje. Drinken kunnen we allemaal wel. Het verdampt blijkbaar snel, want we hebben er geen last van.

Gegeten hebben we nauwelijks vandaag, dus tussendoor worden er eieren met aardappel besteld. De keuken maakt het voor ons klaar.

Myriam, de analfabete ondernemer die door Jeroen en Monna persoonlijk gesponsord is om een haarzaak te beginnen, is er weer. Ze is heel welkom. Ze heeft het door haar analfabeet zijn niet gered en krijgt nu van Mona elke week privé lessen in rekenen en taal aangeboden. Vanaf het begin maar weer beginnen. Ze geeft Mona 2 sets Kanga’s en ook ik krijg er een. Mona loopt naar haar kamer en komt met prachtige oorbellen voor haar terug. Dat is voor mij een teken dat Mona haar weer volledig omarmt. Myriam doet ze in en ik pak voor haar mijn tasspiegeltje uit mijn tas om haar te laten kijken. Dan pakt ze mijn spiegeltje en zegt heel hard: thank you!..en stopt het spiegeltje in haar tas. Mona en ik kijken elkaar aan en gieren het uit van de lach! Tja, dat hadden we mooi niet verwacht..maar ach, dit is ook Afrika.

zondag 29 mei 2011

De dag van vertrek. Ik heb mijn koffers gepakt en haal nog flink wat kleding en spullen eruit voor de meisjes van het hotel. Jurkjes, oordoppen, reinigingsdoekjes, cremetjes, ballonnen voor de kinderen, een spiegel..ze zijn er allemaal heel blij mee.

Leija begint zelfs te jammeren en huilen. Ze vindt het naar dat we alweer gaan. Ik zeg haar dat we wel weer terugkomen, maar dat ze nog wel even moet wachten. Omi, haar zoontje, is blij met de ballonnen en de visitekaartjes..daar kan hij leuk mee spelen.

Mecksedech, een van onze ondernemersstudenten, zit aan de ontbijttafel om afscheid van ons te nemen. Ook Andrew en George zijn er. Andrew heeft een Kanga voor me. Ik dank hem ervoor. George wil graag nog een keer over de toekomst van zijn kinderen praten, maar ik zeg hem dat dat geen haast heeft. Hij verdient een goed salaris als financiële man van de CBO Young Entrepreneurs en zijn kinderen zitten op school. Dat is al veel meer dan de gemiddelde mens hier heeft. Volgende keer kom ik eens bij hem praten. Dat zal dan volgend jaar zijn.

Peter verschijnt en vraagt of ik even wil komen. We staan op een bordes en hij zegt me dat hij happy is. Dat hij nog een keer wil benadrukken dat ik voor hem als een moeder ben en dat hij veel geleerd heeft over zichzelf. Ik zeg hem oprecht blij te zijn en geef hem een knuffel. Dan heb ik vanaf nu een zoon erbij, zeg ik hem. Hij lacht en is blij. We mailen thuis met elkaar en Peter mag open zijn in zijn vragen en benadering. Ik zal hem beantwoorden en hem ondersteunen, zo goed als ik kan. Ook kunnen we lekker lachen met elkaar om de gekke en domme dingen die we zijn tegengekomen.

Om 10 uur staat de taxi voor. Peter komt aanlopen en wil meerijden. Andrew rijdt ook mee en rijdt met de taxi dan weer terug. We zwaaien iedereen uit en gaan richting Mwanza. Bij de pont aangekomen blijkt dat de taxi hier stopt. We gaan lopend met onze koffers de pont op. Dat is echt een avontuur, want het is een gedrang van jewelste. Ik heb geen keus. Ik wring me met de koffers door de poortjes en kom verhit op de pont aan. We zetten de koffers in een hoek en gaan aan de railing staan.

Er rijden vrachtwagens op en drommen mensen wringen zich een bocht in om de pont op te komen. Uiteindelijk is ieder erop en vertrekken we. Peter komt bij me staan en vraagt me of hij een vraag mag stellen aan zijn Nederlandse moeder: waarom plegen mensen soms zelfmoord? Ik kijk hem aan .. Zo’n vraag verwacht je niet direct. Ik zeg hem dat dat diverse redenen kunnen zijn, maar dat er vaak onmacht en zware depressie aan vooraf gaat. Hij vraagt me wat je eraan kunt doen? In NL zijn er medicijnen en therapieën, maar in Tanzania is er niks. Ik zeg hem dan ook dat hij er niets aan kan veranderen. Dat mensen die zelfmoord plegen het vaak niet aankondigen. Waarom vraagt hij me dit? Is het vlakbij voorgevallen? Hij heeft in zijn buurt een zelfmoord meegemaakt, iemand die zich had verhangen. Dit houdt hem bezig. Waarom doen mensen dit?

Als mensen ongelukkig zijn (door redenen) en neerslachtig, als ze moeite hebben met relativeren.. en als mensen maar doorgaan en onmachtig worden of bang of erg onzeker, dan kunnen uitwegen gezocht worden die hen uit het lijden verlossen. Dat kan drank zijn, dat kan een andere verslaving zijn..maar ook uit pure wanhoop en depressie : zelfmoord.

Ik adviseer Peter nog maar even: pas jij maar goed op jezelf, dan kan je ook op anderen blijven passen. Ik help je er wel bij, evenals al die mensen die van je houden.

De pont komt aan in Mwanza. We gaan met de koffers ervan af en lopen naar een pizzeria, die Jeroen kent. Daar kunnen we onder het dak de koffers neerzetten en eindelijk eens wat anders eten als rijst en groene bananen.

Ik verheug me er al op. De President van Tanzania komt naast de pizzeria lunchen en een batterij militairen en auto’s hebben de weg versperd. We wandelen de pizzeria binnen en genieten van de schaduw en van een lekkere pizza. We hebben nog 2 uur om naar de markt te gaan en souveniers te kopen. Jolanda neemt afscheid van Peter en gaat met Mona en mij mee. De mannen blijven op de President wachten. Ze willen hem wel eens zien.

We kopen wat souveniers op de overvolle markt..het is vies warm..en lopen dan weer terug naar de weg waar we vandaan kwamen. Er staan taxi-busjes en op de stoep lopen jongens te schreeuwen. Ik denk nog: wat een drukte om niks. Opeens zie ik dat Mona haar arm wordt gepakt en omhoog getrokken. Ze beweegt naar haar arm en onder haar arm grijpt iemand van achter langs in haar broekzak en haalt daar haar telefoon uit, blijkt later. De arm is los en we staan wat maf in de drukte te kijken. Dan grijpt Mona in haar zak en schreeuwt: mijn telefoon. Some-one took my phone, my phone is stolen! Niemand reageert en ik zie mensen in de taxibusjes (Dala Dala) lachen. Oh jee, we moeten wegwezen. Dit is niet goed. Ik pak Jolanda beet en zeg haar: weg hier, we steken over naar de rustige overkant. Het is hier niet veilig voor ons. Ze houden elkaar de handen boven het hoofd. Het is een bende.

Mona baalt. Ze is haar i-foon kwijt. Dom van me, zegt ze nog. Ik had mijn oude telefoon mee moeten nemen en nu loop ik hier met mijn nieuwe i-foon in mijn broekzak door Mwanza. Ik had het kunnen weten.

Ach, ik loop met een tas met alles: met geld, paspoort, tickets, camera, flip camcorder, telefoon..je moet toch je spullen bij je hebben als je gaat vliegen! Het zijn gewoon rotzakken, die zakkenrollers.

Terug aangekomen nemen we 2 taxi’s voor ons 5-en. Heerlijk om rustig in de taxi te zitten op weg naar het vliegveld. Aangekomen ziet Mona een politiebureau en loopt er binnen om nog even officieel aangifte te doen. Ikzelf vul een getuigen verklaring voor haar in. Dit is weer nodig voor de verzekering.

We checken vlot in en gaan in de vertrekhal zitten met een biertje.

De reis mag beginnen.

Alles verloopt vlot. In Nairobi hebben we wel nog vele uren te besteden en dat doen we dan ook met foto ‘s kijken, winkelen, een drankje drinken en babbelen. Uiteindelijk zitten we 22.30 uur in het vliegtuig. Er is een man die wel bagage heeft maar zelf niet in het vliegtuig zit. Dat is verdacht. We moeten terug van de startbaan naar de gate. De koffer van deze persoon moet uitgeladen worden. En zo hebben we toch nog 1 uur vertraging. Ik vlieg KLM met extra beenruimte. Dat had ik in NL al ingekocht en daar heb ik nu profijt van. Ik val snel in slaap en wordt 5 uur later wakker. Lekker hoor. We zijn al bijna in NL. Aangekomen duurt het nog geen half uur of ik heb al mijn bagage en sta buiten. We nemen als team afscheid met een dikke knuffel. Wat was het een mooi avontuur en wat hebben we met elkaar een prachtig project gedaan. Ondanks dat we elkaar nog maar net 2 maanden kennen, is er geen onvertogen woord gevallen en hebben we met elkaar 14 lange dagen hard gewerkt en veel gelachen en meegemaakt. We gaan elkaar snel weer zien en met elkaar foto’s uitwisselen.

De taxi staat voor. Lekker naar huis!